Η Αφρική πάντα έπαιζε το ρόλο του αποδέκτη της συμπόνιας και του οίκτου του «πολιτισμένου» κόσμου. Ήταν και παραμένει η κολυμπήθρα του Σιλωάμ των τύψεων του. Από την εποχή τoυ λοιμού των παιδιών της Biafra θυμάμαι τη συγκινησιακή φόρτιση που προκαλεί οποιαδήποτε αναφορά στα παιδιά της Αφρικής. Ακόμα και σ αυτούς που δεν ξέρουν κατά που πέφτει ο Νίγηρας και τον μπλέκουν με τη Νιγηρία…
Έχοντας, χρόνια τώρα, ευαισθητοποιηθεί για τα τεκταινόμενα στην Αφρική από αλλοδαπούς φίλους που εργάσθηκαν σαν εθελοντές γιατροί για πάνω από τέσσερεις δεκαετίες εκεί, μαζί με κάποιες ευκαιρίες επιτόπιων επισκέψεων που είχα, μπορώ να κατηγοριοποιήσω σε τέσσερεις κατηγορίες τα δάκρυα (με τη λέξη με ή χωρίς εισαγωγικά, εσείς θα αποφασίσετε στο τέλος του κειμένου) που χύνονται για τα παιδιά της Αφρικής:
- Τα κυβερνητικά/κρατικά δάκρυα.
- Τα δάκρυα των «κατεστημένων» διεθνών Οργανισμών (διάβαζε WHO, FAO, IMF κλπ).
- Τα δάκρυα των ΜΚΟ.
- Τα δάκρυα των απλών, αριστερών και μη, ανθρώπων.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν κυρίως τα κράτη που είχαν παληότερα σαν αποικία τη χώρα ενδιαφέροντος. Οι λόγοι των δακρύων είναι προφανείς και κυρίως πολιτικής επιρροής. Στην περίπτωσή μας, ο Νίγηρας ήταν παληά Γαλλική αποικία.
Στη δεύτερη κατηγορία οι λόγοι είναι αδιαμφισβήτητα οικονομικοί και τα κριτήρια «υιοθεσίας» μιας χώρας προέρχονται από δύο παραμέτρους: Τον πρώτο λόγο έχουν τα κράτη που συνεισφέρουν περισσότερο στο budget του Οργανισμού ενώ η δεύτερη παράμετρος είναι βεβαίως οι πιθανότητες ανάπτυξης/εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας: Το υπέδαφος του Νίγηρα είναι εξαιρετικά πλούσιο σε ουράνιο, αποτελεί το 80% των εξαγωγών του και η διοχέτευσή του εντελώς απαραίτητη σε κράτη με πυρηνική ενέργεια (όπως πχ η Γαλλία, η Ελβετία κλπ).
Στην τρίτη κατηγορία χρειάζεται ένας διαχωρισμός ανάμεσα στα ανώτερα στελέχη και τους απλούς περιστασιακούς εθελοντές των ΜΚΟ. Οι πρώτοι είναι αποτελεσματικοί γραφειοκράτες που κάνουν καριέρα και lobbying για ανεύρεση πόρων ανάμεσα από κυβερνήσεις, Εκκλησίες, διεθνείς Οργανισμούς και σπόνσορες/μαικήνες. Διαθέτουν αποτελεσματικό marketing και άριστες δημόσιες σχέσεις με τα media προκειμένου να βρουν εθελοντές και κυρίως για να εκμαιεύσουν τον οβολό της πολυπληθούς τέταρτης κατηγορίας. Κάποιες φορές συμπράττουν με διασημότητες σ ένα αγαστό δίπτυχο αναγνωρισιμότητας που βελτιώνει/συντηρεί το image αμφοτέρων. Σε κάποιες ΜΚΟ, η ασυδοσία που προέρχεται από την απουσία εσωτερικού οικονομικού ελέγχου, έχει πλουτίσει κάποια ανώτερα στελέχη….
Η τελευταία κατηγορία είναι και η πιο ενδιαφέρουσα. Εδώ τα δάκρυα σίγουρα είναι πραγματικά, χωρίς εισαγωγικά στη λέξη. Στους περισσότερους λειτουργούν λυτρωτικά. Οι εικόνες από τον πρόσφατο (2010) λοιμό των παιδιών του Νίγηρα, ανακαλεί στη μνήμη τις αντίστοιχες των παιδιών της Μπιάφρα. Από τότε, τίποτε δεν άλλαξε ουσιαστικά στην δυτική υποσαχάρια Αφρική. Σε μικρή απόσταση από τα γαλλικά αποικιακά κτήρια που βρίσκονται διάσπαρτα στην πρωτεύουσα, αρχίζει ο πραγματικός Νίγηρας. Κι αυτό ισχύει και σε πολλές άλλες χώρες της Αφρικής, όπου ο πλούτος συγκεντρώνεται στην πρωτεύουσα και τα πράγματα αλλάζουν δραστικά μερικά βήματα παραπέρα, όπου αρχίζει η πείνα και οι άνθρωποι ψυχορραγούν… Ο Νίγηρας δεν άντεξε την απελευθέρωση από τους Γάλλους και βυθίσθηκε σε στρατιωτική δικτατορία.
Ύστερα όλα από τα παραπάνω, πώς να μην τον θυμάται και να μην τον μνημονεύει τον Νίγηρα η κυρία Lagarde ? Δεν είναι προφανές γιατί τον προτιμά ?
ΥΓ. Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία εθελοντών: Αυτή που δεν δακρύζει αλλά βοηθά αθόρυβα τα παιδιά της Αφρικής, έτσι από εσωτερική ανάγκη, χωρίς τυμπανοκρουσίες, χωρίς αντάλλαγμα…
Ξέρω κάτι ψυχούλες, συναδέλφους μου στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, που αθόρυβα, σεμνά και ταπεινά, με δικά τους έξοδα, πήγαν πέρυσι στην Αιθιοπία και δούλεψαν εκεί, βοηθώντας τα παιδιά… Πώς να μην τους βγάλει κανείς το καπέλο ?
Letters to the Editor 